Rozpocząć mediacje można samodzielnie wybierając mediatora i kontaktując się z nim lub na wiosek sądu (mediacje cywilne – rodzinne, gospodarcze, pracownicze – kierowane są z sądów okręgowych i rejonowych na podstawie postanowienia o skierowaniu sprawy do mediacji na wniosek strony/stron lub sędziego).

Jeśli chodzi o mediacje karne – kierowane są z sądów (na podstawie postanowienia o skierowaniu sprawy do mediacji na wniosek strony/stron lub sędziego), prokuratury, policji.

Na początku mediator spotyka się z każdą ze stron osobno. W trakcie tych spotkań, mediator informuje strony na czym polega proces mediacji, jakimi kieruje się zasadami, jakie ma cele i jakie mogą osiągnąć korzyści z rozwiązania konfliktu na drodze mediacji. Strony potwierdzają dobrowolność swojego uczestnictwa w mediacji. Mediator dowiaduje się o tym co jest przedmiotem sporu, oraz jaki jest punkt widzenia strony na zaistniałą sytuację. Także jakie według niej muszą zaistnieć warunki, aby było możliwe rozwiązanie konfliktu i zawarcie satysfakcjonującej obie strony ugody.

Jeśli strony wyrażają chęć spotkania ze sobą dochodzi do sesji wspólnej stron przy udziale mediatora. Jeśli któraś ze stron z ważnego dla niej powodu nie wyraża zgody na spotkanie bezpośrednie z drugą stroną, jednakże dąży do porozumienia, istnieje możliwość prowadzenia mediacji pośredniej – wtedy mediator spotyka się wyłącznie oddzielnie z każdą ze stron będąc pośrednikiem w przekazywaniu punktu widzenia i oczekiwań stron. W trakcie sesji/posiedzeń mediacyjnych, trwających zwykle 1-2 godzin strony wyjaśniają sobie najważniejszych dla nich kwestie oraz wspólnie poszukują rozwiązania konfliktu między nimi.

Jeśli stronom uda się wyjaśnić przyczyny sporu, dojść do porozumienia bądź poczynić ustalenia na przyszłość (zależnie od rodzaju mediacji) – podpisują ugodę. Liczba sesji/posiedzeń mediacyjnych uzależniona jest od rodzaju mediacji, można uznać, iż średnio jest ich od 2 do 4.

Stanowi odrębny, istotny etap postępowania mediacyjnego, w którym ważną rolę odgrywa właściwe przygotowanie mediatora. Jest on bowiem zobowiązany dopilnować realności i konkretności podpisywanego porozumienia.

Ugoda – ustalenia, które wypracowały w trakcie trwania mediacji strony i które na końcu zostały spisane w formie porozumienia. Jeśli stronom nie udaje się wypracować satysfakcjonującego je porozumienia, sprawa zostaje odesłana do organu, który przesłał sprawę do mediacji, w celu rozstrzygnięcia sprawy. W przypadku mediacji tzw. prywatnych stronom pozostaje szukać innych sposobów osiągnięcia porozumienia. Mediator zawsze stara się pomóc stronom, w uświadomieniu sobie innych możliwości i alternatyw.